• Home
  • Radikaal
  • Opinie: Ouderenzorg: Psychofarmaca in de woonzorgcentra

Opinie: Oudernzorg: Psychofarmaca in de woonzorgcentra

30 juni 2022

Als we het virus eindelijk overwonnen hebben, zal het nodig zijn om de organisatie van de ouderenzorg grondig onder de loep te nemen. Hierbij mogen we het probleem van het ondoelmatig gebruik van psychofarmaca in de woonzorgcentra (WZC) niet vergeten.

We vragen bijkomende maatregelen om geneesmiddelenoverconsumptie in de ouderzorg terug te dringen. Aan ouderen dient zo weinig mogelijk medicatie te worden voorgeschreven omwille van een verhoogd risico op neveneffecten.1-4 In het bijzonder worden psychofarmaca vaak ondoelmatig voorgeschreven aan ouderen, vooral in de WZC.5-8 Psychofarmaca zijn geneesmiddelen die worden gebruikt bij de behandeling van psychiatrische aandoeningen, zoals antidepressiva, antipsychotica en benzodiazepines. Het blijft onduidelijk of psychofarmaca bij ouderen überhaupt werkzaam zijn omdat ouderen amper worden opgenomen in klinische geneesmiddelenstudies net omwille van hun leeftijd. Het valrisico is wel duidelijk gestegen bij elk van deze drie soorten psychofarmaca.9-12

Het voorschrijven van psychofarmaca brengt een grote kost met zich mee voor onze gezondheidszorg.13 Jaarlijks wordt een rapport verstuurd naar alle artsen over hun voorschrijfgedrag van het voorbije jaar. De federale overheid moet erop toezien dat er voldoende bijscholingen rond correct voorschrijven van psychofarmaca en niet-medicamenteuze alternatieven worden georganiseerd. Artsen die systematisch afwijkend blijven voorschrijven, dienen een verwittiging te krijgen van hun provinciale afdeling van de Orde der Artsen.

Vooral in de woonzorgcentra is er sprake van problematisch voorschrijfgedrag van psychofarmaca. Studies tonen aan dat een sterke daling van psychofarmaca kan worden bekomen indien men meer zorgpersoneel voorziet en wanneer men het zorgpersoneel specifieke trainingen aanbiedt rond niet-medicamenteuze alternatieve behandeling van psychiatrische aandoeningen.14-15 Wij pleiten voor financiële ondersteuning voor de woonzorgcentra die hun personeel deze trainingen aanbieden.

Uit studies blijkt dat meer lichaamsbeweging en het volgen van psychotherapie de nood aan psychofarmaca eveneens verminderen.16 Wij pleiten er voor woonzorgcentra aan te zetten hun bewoners te activeren. De Vlaamse regering moet onderzoeken of ze eerstelijnspsychologen kan inschakelen voor consultaties in de WZC.

Het WZC kan een intern protocol voor psychofarmacagebruik opstellen, dat opgevolgd wordt door de Coördinerende en Raadgevend Arts (CRA). Het WZC kan systematische evaluatiemomenten inlassen tussen de huisarts en de hoofdverpleegkundige, uitgebreid met de CRA, apotheker of andere zorgverleners. Ten slotte kan elk WZC beroep doen op een project van de Vlaamse overheid die procesbegeleiders ter beschikking stelt voor onder meer de problematiek rond psychofarmacagebruik.17 Deze persoon kan preventief niet-medicamenteuze therapie aanbieden en aanleren aan de verpleegkundigen. De procesbegeleider kan ondersteuning bieden bij het instellen en het afbouwen van de therapie en vroegtijdig potentiële problemen signaleren aan de huisarts. We pleiten er voor om WZC meer bewust te maken van al deze mogelijkheden.

Mieke Ramaekers, voorzitter CD&V-senioren Limburg
Dr. Kevin Maas, voorzitter JONGCD&V Nationaal

Bronvermelding:

  1. Hammerlein A, Derendorf H, Lowenthal DT. Pharmacokinetic and pharmacodynamic
    changes in the elderly. Clinical implications. Clin Pharmacokinet 1998;35:49-64.
  2. Huang RA, Mallet L, Rochefort CM, Eguale T, Buckeridge DL, Tamblyn R. Medication-related falls in theelderly. Causative factors and preventive strategies. Drugs Ageing 2012, 29(5):359-376.
  3. Wilson NM, Hilmer SN, March LM, Cameron ID, Lord SR, Seibel MJ, Mason RS, Chen JS, Cumming RG, SambrookPN. Associations between Drug Burden Index and falls in older people in residential aged care. J Am Geriatr Soc 2011; 59: 875–80.
  4. Sibley KM, Voth J, Munce SE, Straus SE Jaglal SB. Chronic disease and falls in community-dwelling Canadians over65 years old: a population-based study exploring associations with number and pattern of chronic conditions. BMC Geriatrics 2014; 14:22
  5. Casteels M, Claes S, Danckaerts M, De Lepeleire J, Demyttenaere K, Laekeman G & al. Het toenemend gebruik van psychofarmaca. Werkgroep Metaforum Leuven, 2010. Available from: URL: <http:www.kuleuven.be/metaforum>.
  6. Iden KR, Hjørleifsson S, Ruths S. Treatment decisions on antidepressants in nursing homes: a qualitative study. Scand J Prim Health Care. 2011 Dec;29(4):252-6. doi: 10.3109/02813432.2011.628240.
  7. Wood-Mitchell A, James IA, Waterworth A, Swann A, Ballard C. Factors influencing the prescribing of medications by old age psychiatrists for behavioural and psychological symptoms of dementia: a qualitative study. Age Ageing. 2008 Sep;37(5):547-52. doi: 10.1093/ageing/afn135. Epub 2008 Jul 17.
  8. Azermai M, Vander Stichele R, Elseviers M, Van Rompaey K, D'Hont H. Barriers of antipsychotic discontinuation among older adults: A focus group discussion study. International Psychogeriatrics. 2011 sep;. 23(suppl. 1). p.S263-S263
  9. Leipzig RM, Cumming RG, Tinetti ME. Drugs and falls in older people: a systematic review and meta-analysis: I. Psychotropic Drugs. J Am Geriatr Soc 1999a; 47: 30–9.
  10. Leipzig RM, Cumming RG, Tinetti ME. Drugs and falls in older people: a systematic review and meta-analysis: II. Cardiac and analgesic drugs. J Am Geriatr Soc 1999b; 47: 40–50.
  11. Woolcott JC, Richardson KJ, Wiens MO, Patel B, Marin J, Khan KM et al.. Meta-analysis of the impact of 9 medication classes on falls in elderly persons. Arch Intern Med 2009; 169:1952–60.
  12. Bloch F, Thibaud M, Dugue B et al. Psychotropic drugs and fallsin the elderly people: updated literature review and meta-analysis. J Ageing Health 2011; 23 (2): 329-46.
  13. Vander Stichele RH, Van de Voorde C, Elseviers M, Verrue C, Soenen K, Smet M, et al. Geneesmiddelengebruik in de Belgische rusthuizen en rust- en verzorgingstehuizen. Health Services Research (HSR). Brussel: Federaal Kenniscentrum voor de gezondheidszorg (KCE); 2006. KCE reports 47 A (D/2006/10.273/61)
  14. Shorr RI, Fought RL, Ray WA. (1994). Changes In Antipsychotic Drug-Use In Nursing-Homes During Implementation Of The Obra-87 Regulations. JAMA 271: 358-62.
  15. Fossey J, Ballard C, Juszczak E, James I, Alder N, Jacoby R, Howard R. (2006). Effect of enhanced psychosocial care on antipsychotic use in nursing home residents with severe dementia: cluster randomised trial. BMJ 332 :756-61.
  16. Kroes M, Garcia-Stewart S, Allen F, Eyssen M, Paulus D. Dementie: welke niet-pharmacologische interventies? KCE Reports 160A. 2011. Brussel: Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheid.
  17. Vlaams Instituut voor Gezond Leven, geraadpleegd van https://www.gezondleven.be/projecten/procesbegeleiding-voor-preventie-in-woonzorgcentra, geraadpleegd op 12/12/2020.